Kıymetli Özgür hocamın benzinli aracında yaşadığı katalitik konvektör (yazının devamında katalizör olarak anılacak) problemi ve çözüm yolu konusunda bana da pas atması sonucu : turbo dizel aracımda yaşadığım sorunu ve çözümümü bende anlatmak ve arkadaşlara yardımcı olabilmek adına bir konu açmak istedim.
Bilindiği üzere katalizörler, yanma esnasında oluşan ve araç egzozundan çıkan zehirli gazların olabildiğince temiz bir halde havaya karışmasını amaçlayan elemanlardır. Bunu yapabilmek için içlerinde özel malzemeler bulunur ama detayına girmeyelim. Egzoz gazları katalizör içinden geçerken bu malzemelerde kimyasal tepkimeye girer ve bunun neticesinde zehirli olan gazların daha az zehirli olarak atılmasını sağlar. Katalizörler bazı dizel araçlarda birden fazla bulunabilir ancak turbo dizel Subarularımızda turbonun hemen egzoz hattı çıkışında dizel partikül filtresi ile aynı kazan içinde ve ondan önce yerleşik durumdadır.
Turbo dizel araçlarımızda katalizör aslında kolay kolay arıza verebilecek bir parça değildir ancak katalizörün bozulma karakteristiği benzinli araçlardan farklı olarak parçanın aşırı kurumlanması sonucu oluşmaktadır. Bu kuruma sebep olan ise dizelin çalışma karakteristiği değil araçtaki başka arızaların neden olduğu kurumlanmadır. Örneğin subaru dizel araçlarımızın kronik sorunu olan intercooler'dan çıkıp emme manifolduna giren yaklaşık 20 cm.lik hortum. Bu hortum yavaş yavaş yarılmaya başladığında başlarda fark etmiyoruz ancak ECU basınç kaybı farkını bize bildirmek yerine karışımı daha zengin hale getiriyor. Katalizör ve DPF bu zengin karışım yüzünden dolmaya başlıyor ta ki DPF rejenerasyon sıklığı artıp bundan şikayetçi olup servislere gidene kadar. Bu noktada kritik bir durum var DPF rejenerasyon yaparak kendini kısmen de olsa temizlemeyi başarabiliyor ancak katalizörlerin kendini temizlemesi için bir sistem yok. Dahası katalizörlerin dolduğuna dair dizel araçlarımızda herhangi bir sensör ya da uyarı da yok. Bu anlamda benzinli araçlardan ayrılıyoruz. Katalizör ve DPF kazanı üzerindeki sensörler DPF öncesi ve sonrası sıcaklık ve basınç farklarını ölçmeye yarayan sensörler. Bir başka zengin karışım sebebi enjektörler olabilir. Özetle söylememiz gerekirse eğer verimli bir yanma varsa dizel aracımızda ve sürekli devirsiz kullanmıyorsak ne katalizör ne de dizel partikül filtresi kolay kolay arızalanmaz.
Peki geri dönülmeyecek şekilde arızalanırsa ne yapabiliriz?
Yukarıda da bahsettiğim gibi aslında siz katalizör yüzünden değil partikül filtresi yüzünden servise gidersiniz. Servis bazı prosedürler uygulayarak arızayı gidermeye çalışır ve en sonunda artık size partikül filtresinin kurtarılamayacak duruma geldiğini söylemişse iki seçeneğiniz var.
1. 25.000 TL verip katalizör ve dpf.i yenileyeceksiniz (aynı kazan içindeler ayrı ayrı satın almanız mümkün değil)
2. Bir yazılım firmasına gidip bağlantılı egzozcuda kazan açılıp katalizör ve filtre kırılacak ve ECU araç rejenerasyon yapmayacak şekilde yeniden programlanacak bu şart.
Benim tavsiyem kazan boşaltıldığında içine universal tip bir katalizör elemanı koydurmanızdır. Ben bu işlemi ilk yaptırdığımda işin acemisiydim, işi yapan arkadaşta sağolsun beni bu konuda uyarmadı sonradan bir daha işçilik verip yaptırdım. Öncesi ve sonrasını bildiğim için net olarak diyebilirim ki faydasını görüyorum. Katalizörün bir görevi de aslında az miktarda olsa turboya geri basınç yaptırmaktır.
Muayenede sıkıntı yaşar mıyım?
Aracın yanma verimine etki eden başka bir olumsuzluk yoksa egzoz muayenesinden rahatlıkla geçersiniz. Daha önce paylaşmıştım egzoz muayene sonuçlarımı. Maksimum 1.5 olan duman yoğunluğu değeri bende ortalama 0.16 çıktı üstelik aracı çok fazla ısıtmadan muayene yaptırmıştım. Dizel partikül filtreli bir araçta bu değer 0.00 çıkıyor.
Alternatif dizel partikül filtresi
Arkadaşlar egzozcular da bu olan bitenleri yakından takip ediyor. Trabzon'da uğradığım bir egzozcu arkadaş her ebatta partikül filtresi elemanı temin edebileceğini, sensörlerin gayet sağlıklı çalışacağını iddia etti. Hani yukarıda söylediğim ve yasal değerin 1/10'u nispetindeki 0,16 değerine kafayı takıyorsanız kazanı açtırır içine yarı mamül diye tabir edilen partikül filtresi elemanı da koydurabilirsiniz. Yaklaşık maliyeti 2.000 - 2.500 TL civarında. Bir başka alternatif Magnaflow'un universal tip yassı katalitik konvertörleri var çeşitli ebatlarda. Egzoz hattı boyunca orta susturucudan önce taktırabilirsiniz. Sensöre ihtiyacı yok.
Bilindiği üzere katalizörler, yanma esnasında oluşan ve araç egzozundan çıkan zehirli gazların olabildiğince temiz bir halde havaya karışmasını amaçlayan elemanlardır. Bunu yapabilmek için içlerinde özel malzemeler bulunur ama detayına girmeyelim. Egzoz gazları katalizör içinden geçerken bu malzemelerde kimyasal tepkimeye girer ve bunun neticesinde zehirli olan gazların daha az zehirli olarak atılmasını sağlar. Katalizörler bazı dizel araçlarda birden fazla bulunabilir ancak turbo dizel Subarularımızda turbonun hemen egzoz hattı çıkışında dizel partikül filtresi ile aynı kazan içinde ve ondan önce yerleşik durumdadır.
Turbo dizel araçlarımızda katalizör aslında kolay kolay arıza verebilecek bir parça değildir ancak katalizörün bozulma karakteristiği benzinli araçlardan farklı olarak parçanın aşırı kurumlanması sonucu oluşmaktadır. Bu kuruma sebep olan ise dizelin çalışma karakteristiği değil araçtaki başka arızaların neden olduğu kurumlanmadır. Örneğin subaru dizel araçlarımızın kronik sorunu olan intercooler'dan çıkıp emme manifolduna giren yaklaşık 20 cm.lik hortum. Bu hortum yavaş yavaş yarılmaya başladığında başlarda fark etmiyoruz ancak ECU basınç kaybı farkını bize bildirmek yerine karışımı daha zengin hale getiriyor. Katalizör ve DPF bu zengin karışım yüzünden dolmaya başlıyor ta ki DPF rejenerasyon sıklığı artıp bundan şikayetçi olup servislere gidene kadar. Bu noktada kritik bir durum var DPF rejenerasyon yaparak kendini kısmen de olsa temizlemeyi başarabiliyor ancak katalizörlerin kendini temizlemesi için bir sistem yok. Dahası katalizörlerin dolduğuna dair dizel araçlarımızda herhangi bir sensör ya da uyarı da yok. Bu anlamda benzinli araçlardan ayrılıyoruz. Katalizör ve DPF kazanı üzerindeki sensörler DPF öncesi ve sonrası sıcaklık ve basınç farklarını ölçmeye yarayan sensörler. Bir başka zengin karışım sebebi enjektörler olabilir. Özetle söylememiz gerekirse eğer verimli bir yanma varsa dizel aracımızda ve sürekli devirsiz kullanmıyorsak ne katalizör ne de dizel partikül filtresi kolay kolay arızalanmaz.
Peki geri dönülmeyecek şekilde arızalanırsa ne yapabiliriz?
Yukarıda da bahsettiğim gibi aslında siz katalizör yüzünden değil partikül filtresi yüzünden servise gidersiniz. Servis bazı prosedürler uygulayarak arızayı gidermeye çalışır ve en sonunda artık size partikül filtresinin kurtarılamayacak duruma geldiğini söylemişse iki seçeneğiniz var.
1. 25.000 TL verip katalizör ve dpf.i yenileyeceksiniz (aynı kazan içindeler ayrı ayrı satın almanız mümkün değil)
2. Bir yazılım firmasına gidip bağlantılı egzozcuda kazan açılıp katalizör ve filtre kırılacak ve ECU araç rejenerasyon yapmayacak şekilde yeniden programlanacak bu şart.
Benim tavsiyem kazan boşaltıldığında içine universal tip bir katalizör elemanı koydurmanızdır. Ben bu işlemi ilk yaptırdığımda işin acemisiydim, işi yapan arkadaşta sağolsun beni bu konuda uyarmadı sonradan bir daha işçilik verip yaptırdım. Öncesi ve sonrasını bildiğim için net olarak diyebilirim ki faydasını görüyorum. Katalizörün bir görevi de aslında az miktarda olsa turboya geri basınç yaptırmaktır.
Muayenede sıkıntı yaşar mıyım?
Aracın yanma verimine etki eden başka bir olumsuzluk yoksa egzoz muayenesinden rahatlıkla geçersiniz. Daha önce paylaşmıştım egzoz muayene sonuçlarımı. Maksimum 1.5 olan duman yoğunluğu değeri bende ortalama 0.16 çıktı üstelik aracı çok fazla ısıtmadan muayene yaptırmıştım. Dizel partikül filtreli bir araçta bu değer 0.00 çıkıyor.
Alternatif dizel partikül filtresi
Arkadaşlar egzozcular da bu olan bitenleri yakından takip ediyor. Trabzon'da uğradığım bir egzozcu arkadaş her ebatta partikül filtresi elemanı temin edebileceğini, sensörlerin gayet sağlıklı çalışacağını iddia etti. Hani yukarıda söylediğim ve yasal değerin 1/10'u nispetindeki 0,16 değerine kafayı takıyorsanız kazanı açtırır içine yarı mamül diye tabir edilen partikül filtresi elemanı da koydurabilirsiniz. Yaklaşık maliyeti 2.000 - 2.500 TL civarında. Bir başka alternatif Magnaflow'un universal tip yassı katalitik konvertörleri var çeşitli ebatlarda. Egzoz hattı boyunca orta susturucudan önce taktırabilirsiniz. Sensöre ihtiyacı yok.